Zgodnie z umową nr POIS.03.02.00-00-0001/16-00, zwartą w dn. 23 marca 2016 r. pomiędzy Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gliwicach a Centrum Unijnych Projektów Transportowych w Warszawie, planowany całkowity koszt realizacji II Fazy projektu pn. „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku będącym w zarządzie RZGW Gliwice – przystosowanie do III klasy drogi wodnej” wynosi 50 528 662,99 PLN (pięćdziesiąt milionów pięćset dwadzieścia osiem tysięcy sześćset sześćdziesiąt dwa 99/100 PLN). Kwota dofinansowania ze środków unijnych (Fundusz Spójności w ramach POIiŚ) wynosi 47 962 807,99 PLN (czterdzieści siedem milionów dziewięćset sześćdziesiąt dwa tysiące osiemset siedem 99/100 PLN).

W dniu 12.04.2017 r. do przedmiotowej umowu podpisano aneks nr POIS.03.02.00-00-0001/16-01, który wydłużył termin kwalifikowania wydatków do 31.12.2018 r. Maksymalna kwota wydatków kwalifikowanych wynosi 48 684 490,61 PLN.

Badania, które przeprowadzono na terenie śluz, ujętych w projekcie, a w szczególności zaś płynące z nich wnioski, dały możliwość przygotowania szerokiego planu modernizacyjnego dla każdego obiektu. Ich szczegóły znalazły się w projektach architektoniczno-budowlanych opracowanych dla każdej śluzy na potrzeby realizacji projektu modernizacji. Jako że plan modernizacyjny był podobny dla każdego obiektu, ich zakres przedstawić można na przykładzie śluzy Łabędy.

W projekcie architektoniczno-budowlanym dla śluzy Łabędy zaznaczono, że zakres robót obejmuje: przebudowę, rozbudowę i remont obiektu z awanportami i budynkami oraz nowo projektowane rurociąg obiegowy (by-pass) i budynek socjalny z zagospodarowaniem terenu przyległego, sieci kanalizacji sanitarnej, deszczowej i wodociągowej.

 

W ramach przebudowy i remontu śluzy Łabędy z awanportami realizowany jest szereg prac:

a) remont i modernizacja elementów hydrotechnicznych obejmuje:

  • rekonstrukcję powierzchni betonów kierownic awanportu górnego nad zwierciadłem wody;
  • remont ścian stalowych (Hoesch III) stanowiących kierownice awanportu dolnego;
  • wzmocnienie gruntu przylegającego do ww. ścian stalowych kierownic awanportu dolnego;
  • projektowane przedłużenie kierownic awanportu dolnego wraz z rozbiórką istniejących w tym miejscu stalowych pomostów;
  • remont, a w przypadku konieczności - rozbiórka i ponowne wykonanie dalb w awanportach;
  • wykonanie gródz remontowych od strony wody dolnej i wody górnej, a następnie ich rozbiórka po zakończeniu prac;
  • rekonstrukcję powierzchniowej warstwy betonów głowy dolnej i głowy górnej wraz z komorami pod progiem i kanałem oszczędnościowym w głowie górnej;
  • rekonstrukcję powierzchniowej warstwy betonów płyt dennych komór śluzy;
  • remont ścian stalowych (Larsen III) stanowiących ściany komór śluzy;
  • wzmocnienie gruntu przylegającego do ww. ścian komór;
  • projektowane dodatkowe przejście kablowe w poprzek komór śluzy (w tym studnie kablowe głębokie);
  • projektowane przystanie typu lekkiego, po jednej na wodzie górnej i wodzie dolnej;
  • korektę betonowych fundamentów istniejących pachołów cumowniczych z uwagi na osiadanie;
  • przełożenie istniejących nawierzchni z kostki granitowej;
  • projektowane nawierzchnie z kostki brukowej;
  • naprawę betonów kanałów kablowych i projektowane nowe odcinki kanałów kablowych;
  • uzupełnienie narzutu kamiennego ubezpieczenia skarp awanportów;
  • uzupełnienie istniejącej aparatury kontrolno-pomiarowej (urządzenia do pomiaru stałej prostej na obu głowach śluzy, łaty wodowskazowe).

b) W ramach remontu i modernizacji istniejących obiektów budowlanych przewidziano następujące elementy:

  • remont i modernizacja budynku sterowni wraz z jej wyposażeniem;
  • remont i modernizacja czterech budynków maszynowni - komory południowej i północnej na głowie górnej oraz komory południowej i północnej na głowie dolnej;
  • remont i modernizacja budynku maszynowni środkowej.

c) W ramach prac elektrycznych związanych z przebudową i remontem śluzy:

  • układanie kabli do rozdzielnicy głównej śluzy;
  • układanie kabli do rozdzielnic napędowych wrót dla komory północnej;
  • układanie kabli do rozdzielnic napędowych wrót dla komory południowej;
  • układanie kabli światłowodowych ze sterowni do rozdzielnic napędowych komory północnej i południowej;
  • rozdzielnice napędowe wrót dla komory północnej;
  • rozdzielnice napędowe wrót dla komory południowej;
  • rozdzielnica oświetlenia i gniazd w maszynowni;
  • rozdzielnice oświetlenia, gniazd i ogrzewania w budynku sterowni;
  • rozdzielnica oświetlenia zewnętrznego;
  • szafa automatyki dla komory północnej;
  • szafa automatyki dla komory południowej;
  • pulpit sterowniczy dla komory północnej;
  • pulpit sterowniczy dla komory południowej;
  • oświetlenie zewnętrzne śluzy i awanportów;
  • oświetlenie nowych dróg dojazdowych i parkingów;
  • pomiary poziomów wody dla wody górnej, wody dolnej i komory;
  • automatyka i sterowanie.

d) Rurociąg obiegowy (by-pass) i sieci sanitarne na terenie śluzy:

  • budowa by-passa (rurociągu umożliwiającego przerzut wody na stanowisko dolne z pominięciem komór śluzy) z komorami wlotową i wylotową;
  • budowa sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej wraz z pompownią;
  • budowa sieci kanalizacji deszczowej odwodnienia terenów utwardzonych wraz z urządzeniami podczyszczającymi;
  • budowa sieci wodociągowej zasilającej budynek socjalny oraz punkt poboru wody przez jednostki pływające.

e) projektowany budynek socjalny:

  • rozbiórka istniejącego budynku socjalnego (konstrukcja drewniana) wraz z fundamentami;
  • wykonanie wykopów;
  • wykonanie żelbetowej ławy i wymurowanie ściany fundamentowej;
  • wymurowanie ścian ceglanych;
  • wykonanie stropu żelbetowego, monolitycznego;
  • wykonanie więźby dachowej.

Choć dziś trudno wyobrazić sobie jakikolwiek obiekt użyteczności publicznej nieposiadający odpowiedniego zaplecza sanitarnego, niemieccy budowniczy śluz na Kanale Gliwickim w ogóle nie przywiązywali do tego uwagi.

Plan remontowy śluzy Łabędy wraz z awanportami zakładał, że prace będą wykonane dwuetapowo. W pierwszej kolejności została wyremontowana lewa, południowa nitka śluzy, która na czas remontu była nieczynna. W tym czasie prawa nitka zapewniała możliwość żeglugi na Kanale Gliwickim. W drugiej kolejności prowadzony jest remont prawej, północnej nitki śluzy przy pracującej nitce południowej. Budowa budynku socjalnego oraz by-pass i sieci sanitarne są realizowane w trakcie prac przy śluzie.

Śluzy Kanału Gliwickiego zbudowane w latach 30. XX wieku z biegiem lat stawały się coraz bardziej awaryjne. Konstrukcje stalowe narażone na ciągłe oddziaływanie zasolonej Kłodnicy stopniowo ulegały procesom korozji. Betonowe elementy traciły swoje właściwości, zaś awanporty z dalbami nosiły coraz więcej śladów po zestawach pływających. Po blisko 80 latach eksploatacji tej drogi wodnej kapitalny remont stał się koniecznością. Dotychczas prowadzone prace naprawcze były niewystarczające i polegały głównie na remontach wrót śluz, które ulegały częstym uszkodzeniom. Wspawanie nowych elementów w miejsce uszkodzonych nie przynosiło jednak długotrwałych efektów. Metal, z którego wykonano wrota, był trudno spawalny, a miejsca spawów szybciej ulegały korozji. Co prawda w ramach Programu dla Odry 2006 administratorowi udało się w latach 2004-2008 wyremontować południową komorę śluzy Kłodnica, jednak realna szansa na pobudzenie żeglugi po kanale pojawiła się wraz z możliwością pozyskania dofinansowania unijnego na przeprowadzenie generalnego remontu obiektów Kanału Gliwickiego.

 

Plan modernizacyjny dla kanału gliwickiego


Projekt pn. „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku będącym w zarządzie RZGW Gliwice - przystosowanie do III klasy drogi wodnej" zakładał kompleksowy remont czterech z sześciu śluz Kanału Gliwickiego.

 

Przedsięwzięcie znalazło się na Liście Projektów Indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013. W dniu 9 września 2008 roku podpisano preumowę, co pozwoliło rozpocząć prace nad sporządzeniem dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia modernizacji. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach 27 września 2011 roku podpisał z Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT) - instytucją wdrażającą -właściwą umowę o dofinansowanie projektu modernizacji śluz. Ten oszacowany na 175 mln zł projekt uzyskał nieco ponad 143 mln zł dofinansowania ze środków unijnych, w ramach Funduszu Spójności POIiŚ, co rozpoczęło realizację I fazy przesięwzięcia.

 

Cały projekt obejmuje cztery spośród sześciu śluz Kanału Gliwickiego: Łabędy, Dzierżno, Rudziniec i Kłodnicę. Modernizacja na śluzach Kłodnica i Rudziniec zakończyła się w ramach I fazy projektu, zaś prace na śluzach Dzierżno i Łabędy są kontynuowane w ramach II fazy. Zakres ujętych w projekcie prac był niemal taki sam dla każdej z przeznaczonych do pilnego remontu śluz. W ramach robót przewidziano m.in. rekonstrukcję betonów na głowie górnej i dolnej, remont dna i ścian komór oraz międzyśluzia, remonty sterowni śluz i istniejących budynków technicznych, a także budowę nowych budynków socjalnych. W projekcie uwzględniono również remont awanportów i wykonanie w nich przystani umożliwiających zestawom towarowym oczekiwanie na śluzowanie oraz odtworzenie zasuw międzykomorowych, które pozwalają na oszczędzanie wody. W czasie modernizacji wymieniana jest część wrót i zasuw śluz, a także wszelkie instalacje elektryczne i teletechniczne. Co więcej, sieć elektryczna przystosowywana jest do zasilania rezerwowego agregatem prądotwórczym. Znaczącą część wysłużonych już lamp zastępuje nowoczesne i energooszczędne oświetlenie LED.

 

Nadrzędnym celem całego przedsięwzięcia jest zmniejszenie awaryjności tych obiektów, dzięki czemu Kanał Gliwicki staje się bezpieczny i dla korzystających z tej drogi transportu, i dla okolicznych mieszkańców. Modernizacja umożliwia znaczne zwiększenie zdolności transportowej kanału. Oznacza to odciążenie dróg i szlaków kolejowych, co zmniejszy związane z tymi rodzajami transportu uciążliwości, takie jak hałas i emisja zanieczyszczeń. Dodatkowym celem projektu jest też skrócenie czasu śluzowań. Zakres prowadzonych prac jest istotny dla utrzymania Kanału Gliwickiego w należytym stanie i jednocześnie dla podjęcia próby przywrócenia tej drodze wodnej jej dawnej świetności. Oznacza to, że Kanał Gliwicki po modernizacji będzie w pełni sprawną, bezpieczną, ale przede wszystkim atrakcyjną dla transportu drogą żeglowną, po której będzie się też odbywał ruch turystyczny.

Przed rozpoczęciem realizacji projektu pod nazwą „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku będącym w zarządzie RZGW Gliwice - przystosowanie do III klasy drogi wodnej", konieczne było przeprowadzenie szczegółowej analizy stanu technicznego ujętych w projekcie obiektów hydrotechnicznych.

 

Na terenie śluz przeznaczonych do remontu przeprowadzono m.in. badania stanu betonów poszczególnych elementów śluzy, badania grubości ścian stalowych śluzy oraz przegląd konstrukcji poza ścianą szandorową.