Państwa członkowskie UE powinny zwiększyć starania na rzecz dobrej jakości wody.
22 marca, w Światowym Dniu Wody, Komisja Europejska opublikowała pierwszy raport na temat skuteczności państw członkowskich Unii Europejskiej we wdrażaniu RDW. Raport formułuje też zalecenia dotyczące kolejnego ważnego etapu wdrażania RDW – opracowania planów zagospodarowania dorzeczy, które mają być gotowe do grudnia 2009 roku.
Wyniki z poszczególnych krajów są zróżnicowane, ale wszystkie państwa członkowskie muszą zintensyfikować starania dla osiągnięcia celu RDW, jakim jest osiągnięcie do roku 2015 wysokiego poziomu jakości we wszystkich wodach w Unii Europejskiej. Komisja Europejska wyraziła jednak przekonanie, że osiągnięcie celu RDW do roku 2015 jest możliwe.
Sprawozdania z 27 państw członkowskich świadczą o tym, że dokonano znacznego postępu. Wskazują one również na niedociągnięcia, do których należy m.in.: niewłaściwa transpozycja RDW do prawa krajowego; w przypadku kilku państw członkowskich - znaczne opóźnienie w zakresie wprowadzania instrumentów ekonomicznych do systemów gospodarki wodnej; potrzeba poprawy współpracy transgranicznej, na przykład w kwestii zanieczyszczenia wód na granicach państw członkowskich UE z krajami trzecimi.
Problemy związane z transpozycją dyrektywy do regulacji krajowych dotyczą 19 krajów członkowskich. Problematyczna jest też kwestia ceny wody. Nie wszędzie odzwierciedla ona realne koszty (w tym m.in. koszty środowiskowe), korzystania z wody dla celów rolniczych lub przemysłowych. Cena wody zużywanej przez gospodarstwa domowe, przemysł i rolnictwo jest w wielu przypadkach nieznana. Natomiast tam, gdzie cena jest znana, rolnictwo ponosi zazwyczaj znacznie niższe koszty niż inne sektory.
W ocenie krajów członkowskich, obecny stan wód w UE jest gorszy niż oczekiwano. Taki obraz wyłania się z odpowiedzi krajów na pytanie: Jakie jest ryzyko - w świetle dostępnych danych - nie osiągnięcia celów środowiskowych RDW? Ogólnie, odsetek części wód, które spełniają wszystkie cele RDW jest niski, w niektórych krajach nie osiąga nawet 1%. Większy odsetek ‘zagrożonych’ wód jest związany głównie z terenami gęsto zaludnionymi oraz regionami intensywnego wykorzystania wód. Do krajów najbardziej zagrożonych nie osiągnięciem celów RDW należą m.in.: Holandia, Belgia, Wielka Brytania i Dania.
Spośród presji na wody w UE, najbardziej rozpowszechnione są zanieczyszczenia rozproszone, fizyczna degradacja ekosystemów wodnych, jak też, zwłaszcza na południu Europy, nadmierna eksploatacja wód. W niektórych ‘starych’ i ‘nowych’ krajach UE istotnym problemem są też zanieczyszczenia ze źródeł punktowych. Dla nowych krajów członkowskich UE pełne wdrożenie regulacji dotyczących punktowych źródeł zanieczyszczeń jest uzależnione od długości okresów przejściowych, w większości przypadków sięgających roku 2015.
Komisja Europejska zaleca, aby kraje członkowskie skupiły się na trzech obszarach działań:
a) minimalizacja istniejących niedociągnięć, m.in. poprzez pełne wdrożenie ważnych regulacji prawnych związanych z wodą (w tym dyrektywy azotanowej i ds. oczyszczania ścieków komunalnych); wprowadzenie instrumentów ekonomicznych wymaganych przez RDW; przygotowanie kompleksowego systemu oceny ekologicznej i klasyfikacji;
b) integracja zrównoważonego gospodarowania wodą z innymi politykami, m.in. poprzez prawidłowe oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, które mogą oddziaływać na środowisko wodne; zapewnienie odpowiednich środków finansowych. Należy w tym celu wykorzystać dostępne środki krajowe, jak i środki UE, w tym w ramach Wspólnej Polityki Rolnej czy z funduszy spójności.
c) jak najszerszy udział społeczeństwa; w tych działaniach, w skali europejskiej nowy Europejski System Informacji Wodnej (WISE) będzie jednym ze źródeł informacji dla ogółu społeczeństwa
Ze swej strony, Komisja Europejska planuje następujące działania:
Odnowienie partnerstwa z krajami członkowskimi
Zapewnienie integracji z innymi politykami w UE
Promowanie korzystania z instrumentów ekonomicznych
Uwzględnienie zmian klimatu w gospodarowaniu wodami
Ustanowienie Europejskiego Systemu Informacji Wodnej (do roku 2010)
We wnioskach raportu wskazuje się, że jest jeszcze czas na skorygowanie niedociągnięć do roku 2010, kiedy konieczne będzie przyjęcie planów zarządzania obszarami dorzeczy. Niedostateczna transpozycja RDW i braki w analizie ekonomicznej są najpoważniejszymi brakami we wdrażaniu RDW.
Podkreśla się znaczne osiągnięcia w zakresie współpracy międzynarodowej, czego przykładem może być region Dunaju. Potrzebny jest dalszy postęp w procesie integracji polityk dotyczących wód z innymi politykami oraz ocena wpływu zmian klimatu na cykl wody, z uwzględnieniem zagrożenia powodziami i suszami oraz z długookresowym oszacowaniem zapotrzebowania na wodę i zaopatrzenia w wodę, dla potrzeb skutecznego, długookresowego zarządzania wodami w UE.
Materiały źródłowe:
Komunikat prasowy Dyrekcji Generalnej ds Środowiska z dnia 22 marca 2007: http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/07/388&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en
Biuletyn ENDS Europe DAILY 2289 z dnia 23 marca 2007
Raport: Towards sustainable water management in the European Union - First stage in the implementation of the Water Framework Directive 2000/60/EC. Communication from the Commission to the European Parliament and the Council: COM(2007) 128 final. Dostępny na stronie: http://ec.europa.eu/environment/water/water-framework/implrep2007/pdf/com_2007_0128_en.pdf
